Δημοσιογραφία και Λογοτεχνία

Δεν ξέρω πόσο ισχύει ακόμη η ρήση του Άγγλου ποιητή του 19ου αιώνα Μάθιου Άρνολντ ότι «η δημοσιογραφία είναι λογοτεχνία εν βιασύνη». Το σίγουρο είναι ότι η σχέση δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας, είναι ένας δεσμός που ειδικά στη χώρα μας άρχισε με τη γέννηση του ελληνικού τύπου και συνεχίζεται απρόσκοπτα μέχρι σήμερα.
Προκαταβολικά να αναφέρουμε μερικά μόνο ονόματα δημοσιογράφων που διέπρεψαν στη λογοτεχνία:
Γεώργιος Αθάνας, Τάκης Αδάμος, Μπάμπης Άνινος, Κώστας Βάρναλης, Γεώργιος Βλάχος, Τάσος Βουρνάς, Αρίστος Καμπάνης, Αθανάσιος Κανελλόπουλος, Παναγιώτης Κατηφόρης, Ιωάννης Κονδυλάκης, Γιάννης Κορδάτος, Αλέκος Λιδωρίκης, Σπύρος Μελάς, Στρατής Μυριβήλης, Λιλίκα Νάκου, Παύλος Νιρβάνας, Γρηγόριος Ξενόπουλος, που υπήρξε από τα πρώτα μέλη της ΕΣΗΕΑ και εκλέχθηκε αργότερα ακαδημαϊκός, Κώστας Ουράνης, Νίκος Παπαπερικλής, Μάριος Πλωρίτης, Φώτος Πολίτης, Γεώργιος Πωπ, Μαρία Ρεζάν, Γεώργιος Ρούσος, Αλέκος Σακελλάριος, Ρώμος Φιλύρας, Αντρέας Φραγκιάς, Γεώργιος Φτέρης, πέτρος Χάρης, Αιμίλιος Χουρμούζιος, Δημήτρης Ψαθάς και τόσοι άλλοι.
Η συνάντηση δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας, είναι το ζητούμενο, το «ευχής έργον», μια συναρπαστική συμπόρευση. Κάποιοι, θεωρούν τη σχέση αυτή ανταγωνιστική. Μάλλον έχουν άδικο, καθώς πρόκειται για μια σχέση συναγωνιστική. Πολλοί πιστεύουν ότι η διάκριση μεταξύ των δύο ειδών γραφής, είναι το χρονικό κριτήριο, η διάρκεια. Όμως κι αυτοί σφάλλουν, καθώς υπάρχουν κείμενα στα ΜΜΕ, ειδικά στον Τύπο, που ταξίδεψαν στο χρόνο. Τα ονόματα μεγάλων αρθρογράφων και χρονογράφων, μερικά των οποίων προαναφέρθηκαν, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.
Όπως σωστά επισήμανε ο Σπ. Γιανναράς, ο δημοσιογράφος είναι ο ιστορικός της επικαιρότητας και ο λογοτέχνης ο ψυχογράφος μιας εποχής. Τα καλά κείμενα είναι πάντα τα γερά κείμενα. Το γερό κείμενο στηρίζεται στη γλώσσα του. Και οι δύο έχουν να αντιπαλέψουν κοινούς εχθρούς: τον πλατειασμό, τις κοινοτοπίες, την αναιμική ή την παραφορτωμένη γλώσσα, το αδιάφορο θέμα. Και οι δύο παλεύουν να στήσουν μια καλή φράση.
Αναμφισβήτητα, η γλώσσα είναι κομμάτι της κοινωνίας που εξελίσσεται μαζί της. Αυτό που ίσχυε για το δημοσιογραφικό και το λογοτεχνικό λόγο κάποια χρόνια πριν, το βλέπουμε σήμερα να αλλάζει και να υπάρχει η ανάγκη επαναπροσδιορισμού των ορίων.
Είναι γεγονός πώς η δημοσιογραφία αξιοποιεί και ενσωματώνει ποικιλοτρόπως στοιχεία από διαφορετικά λογοτεχνικά είδη και, παράλληλα, το σώμα της λογοτεχνίας εμπερικλείει συχνά δημοσιογραφικές μεθόδους, τεχνικές και υφολογικά εργαλεία. Έτσι, η δημοσιογραφική γραφή, συμπίπτει αρκετές φορές με την αντίστοιχη της λογοτεχνίας, και μπορεί να διακρίνει κανείς τις διαφορές και τις αλληλεπιδράσεις τους.
Τα ΜΜΕ φιλοξένησαν τον έντεχνο λόγο. Και όχι μόνον εκείνο της μικρής έκτασης-το δοκίμιο ή το διήγημα. Υπήρξαν πολλές δεκαετίες που η εφημερίδα είχε αναδείξει το λογοτεχνικό μυθιστόρημα σε συνέχειες. Σήμερα, η σχέση λογοτεχνίας και ΜΜΕ έχει άλλα χαρακτηριστικά. Αφενός, το λογοτεχνικό βιβλίο φιλοξενείται σε τακτική βάση μέσα από ειδικά ένθετα. Ο αναγνώστης δεν αρκείται να κυκλοφορεί στα μικρά ή μεγάλα βιβλιοπωλεία. Οι προτιμήσεις του αποκαλύπτονται δια μέσου του δημοσιογραφικού λόγου και της δημοσιογραφικής ενημέρωσης. Και αφετέρου, είναι η παράλληλη αξιοποίηση από τη λογοτεχνία και τα ΜΜΕ των νέων τεχνολογιών. Η λογοτεχνία οπτικοποιείται. Αυτή η παράλληλη πορεία και συμπόρευση δεν είναι ασύμπτωτη. Όσο περισσότερο βελτιώνεται και ενισχύεται, τόσο περισσότερο ωφελημένες θα βγαίνουν και η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία.