Διοίκηση από νόμους ή από ανθρώπους;

Του Κυριάκου Στεφανίδη*

Το άρθρο αυτό γράφτηκε με αφορμή την καταδίκη του Παναγιώτη Ψωμιάδη για παράβαση καθήκοντος, γιατί μείωσε υπερβολικά το πρόστιμο σε κάποιον πρατηριούχο, που αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας. Χωρίς να θέλω να κρίνω πόσο δίκαιη ήταν η δικαστική απόφαση, και φυσικά χωρίς να μπορώ να εξακριβώσω πόσο ανθρώπινη ήταν η πράξη του Παναγιώτη, αναρωτιέμαι αν τελικά θα έπρεπε να ορίζονται δικαστικοί για να μας διοικούν «με το γράμμα του νόμου» ή αν ξαφνικά γίναμε «βασιλικότεροι του Βασιλέως» - ίσως λόγω της οικονομικής κρίσης - και θεωρούμε τους κανόνες αλάνθαστους και πάνω από τους ανθρώπους. Κατά πόσο αυτό το φαινόμενο απαντάται σε επίπεδο Δήμου;

Οι κανόνες είναι σημαντικοί και επιθυμητοί στην παροχή των δημόσιων υπηρεσιών. Είναι όμως στόχος, η αναγωγή όλης της διοίκησης «στο γράμμα του νόμου»; Αν θέλουμε να αναγάγουμε όλη τη δημόσια διοίκηση σε διοίκηση με το «γράμμα του νό­μου», πρέπει να θεωρήσουμε ότι αυτοί που θα συμμετέχουν στην διοίκηση πρέπει να γνωρίζουν και να είναι εύκολο να βρουν τους κανόνες, προτού λάβουν τις αποφάσεις, που αυτοί οι κανόνες ρυθμίζουν. Οι κανόνες πρέπει να είναι ευρέως αποδεκτοί και να εξυπηρετούν το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Επίσης πρέπει να βρίσκονται σε απόλυτη λογική ακολουθία μεταξύ τους, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι οποιεσδήποτε αβεβαιότητες και να μην αφήνουν κανένα περιθώριο για «αυθαίρετη» ερμηνεία των κανόνων.

Στην πράξη όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο «ρόδινα».Οι κανόνες συνήθως είναι δυσνόητοικαι όχι σταθεροί.Ιδιαίτερα στην Ελλάδα υπάρχει μια χαώδης – δαιδαλώδης πολυνομία. Οι κανόνες μεταβάλλονται συνεχώς ανάλογα με τις συνθήκες ή ανάλογα με τις επιθυμίες του νομοθέτη. Ακόμη και αν κάποιος θέλει να είναι νομοταγής, δύσκολα μπορεί να είναι σίγουρος για το ότι πράγματι υπακούει στους κανό­νες. Δυστυχώς δεν υπάρχει η απαραίτητη νομοτεχνική τεχνογνωσία, δηλαδή ένας συγκροτημένος μηχανισμός συντονισμού και αξιολόγησης της ποιότητας και των επιπτώσεων των παραγόμενων νομοθετικών ρυθμίσεων. Αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν χιλιάδες νόμοι, ρυθμίσεις, τροπολογίες με ασάφειες και αντιφάσεις, που επιτρέπουν την κατά το δοκούν ερμηνεία τους. Επίσης υπάρχουν απαρχαιωμένες αντιλήψεις και πρακτικές, γιατί πολλοί νόμοι δεν έχουν προσαρμοσθεί στα σύγχρονα τεχνολογικά δεδομένα και στις νέες κοινωνικο-οικονομικές απαιτήσεις. Τέλος είναι δύσκολο να πληροφορηθεί κανείς τους κανόνες, είτε γιατί χρειάζεται αρκετός χρόνος και χρήμα, είτε γιατίαποκρύπτονται σκόπιμα.

Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεστε ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα: Διοίκηση από νόμους ή από ανθρώπους;. Η διοίκηση τελικά, είναι μια τέχνη που ακροβατεί ανάμεσα στους κανόνες και στις ανθρώπινες σχέσεις και ανάγκες. 

Είμαι πεπεισμένος ότι η κρίση χρέους, που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα, αλλά και ο Δήμος μας, οφείλεται στο ότι οι πολιτικοί μας, όλα αυτά τα χρόνια, δεν είχαν την απαραίτητη αυτή ισορροπία. Οι εξυπηρετήσεις και τα ρουσφέτια σε ψηφοφόρους, για χάριν του πολιτικού οφέλους, έβλαψαν τελικά το σύνολο των πολιτών και δημοτών αντίστοιχα. Σήμερα το κράτος και ο δήμος είναι υπερχρεωμένοι και αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα αυτονόητα. 

Η διαφορά είναι ότι, ενώ στο κράτος υπεύθυνοι είναι τα ίδια τα κόμματα, που μας διοικούσαν τα τελευταία 30 χρόνια, στον δήμο μας έχουμε την μείζονα αντιπολίτευση (και κυρίως τον επικεφαλή της), που έχει το μεγαλύτερο μερίδιο στο τεράστιο έλλειμμα των οικονομικών του δήμου μας. 

Ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης ήταν αυτός που πριν από λίγους μήνες κορόιδευε τους δημότες - για να αποσπάσει την ψήφο τους - λέγοντας τους ότι «ο δήμος Μηχανιώνας παρουσιάζει σοβαρό αποθεματικό 3.000.000 ευρώ και αποδεικνύει ότι είναι ένας εύρωστος και νοικοκυρεμένος δήμος που κουβαλά προίκα στο νέο καλλικράτειο δήμο. Η συνετή οικονομική διαχείριση αποτελεί εγγύηση για το ευοίωνο μέλλον του» (συνέντευξη στο 45^ο τεύχος του περιοδικού «ΝΕΑ Μηχανιώνα-Κερασια-Αγγελοχώρι»).

Σήμερα η Διοίκηση του Γιάννη Αλεξανδρή δυσκολεύεται να δώσει λύσεις στα προβλήματα της καθημερινότητας. Από την μια είναι τα στενά πλαίσια των κανόνων που επεβλήθησαν με τον «Καλλικράτη» σε συνδυασμό το τεράστιο οικονομικό έλλειμμα και από την άλλη το τροχοπέδη της αντιπολίτευσης, που σχεδόν σε κάθε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου προβάλλει ενστάσεις και προσφυγές. 

Η καθυστέρηση που επιδιώκει έχει σκοπό την αμαύρωση της εικόνας της διοίκησης. Αυτός ο καιροσκοπισμός της μείζονος αντιπολίτευσης επιβάλλει στην διοίκηση να κινείται μέσα στις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και τα χρονοβόρα όριαπου θέτει ο Καλλικράτης. Μια σοβαρή αντιπολίτευση θα έπρεπε  σ’ αυτήν την δύσκολη μεταβατική περίοδο, που επηρεάζει όλους τους δημότες, να συναινεί και να διευκολύνει το έργο της διοίκησης.

Σήμερα η διοίκηση του Γιάννη Αλεξανδρή καλείται να πατάξει την αναποτελεσματικότητα, να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών προς τους δημότες και ταυτόχρονα να μειώσει το χρέος. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιορίσει τις δαπάνες και να αυξήσει τα έσοδα. Την ίδια στιγμή οι δημότες καλούνται να αλλάξουν νοοτροπία, απέναντι σ’ ένα τεράστιο Δήμο,που δεν έχουν πλέον, την αμεσότητα της επικοινωνίας με την διοίκηση (όπως παλαιότερα) και μάλιστα σε μια περίοδο που οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.

Για μια φορά ακόμα τονίζω ότι η ανάπτυξηείναιμονόδρομος, για να βγούμε από την κρίση. Η ανάπτυξη θα έρθει με την εκμετάλλευση των φυσικών πλεονεκτημάτων της περιοχής μας. Αυτό απαιτεί αποφασιστικότητα, μεθοδικότητα και ευελιξία, ώστε να περιοριστεί ο χρόνος υλοποίησης αυτής της προσπάθειας. Επιβάλει δηλαδή μια αυστηρή τακτική – πολιτική, χωρίς όμως αυτό να είναι εις βάρος της ανθρωπιάς, που πρέπει να επιδεικνύει η εκάστοτε διοίκηση. Ανθρωπιάς που δεν έχει καμία σχέση με το πολιτικό όφελος ή το πολιτικό κόστος, αλλά με την δικαιοσύνη.

*Ο Κυριάκος Στεφανίδης είναι πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Θερμαικού