Μία νοερή επίσκεψη στο "καυτό" καρναβάλι του Μοντεβιδέο

Καθώς πλησιάζουν οι αποκριές, σκεφθήκαμε να σας μεταφέρουμε νοερά στο καρναβάλι του Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, που είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, αφού ξεκινάει στα τέλη Ιανουαρίου και ολοκληρώνεται αρχές Μαρτίου! 

Στη λιγότερο γνωστή όχθη του Ρίο ντε λα Πλάτα, ευρωπαϊκές, αφρικάνικες και αμερικάνικες καταβολές συνθέτουν ένα κράμα πολιτισμού που βρίσκει την πληρέστερη έκφρασή του στη μουσικοχορευτική παράδοση της Ουρουγουάης.
Βιάσου! Μικροί και μεγάλοι σε περιμένουν στους δρόμους του Μοντεβιδέο χορεύοντας ζωηρά με τους ήχους των ταμπόρες, ενώ στις πίστες σφιχταγκαλιασμένα ζευγάρια στροβιλίζονται με τις μελαγχολικές μελωδίες των μπαντονεόνες. Η πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, σκαλωμένη στη βόρεια όχθη του ποταμού Ρίο ντε Λα Πλάτα, λικνίζεται ασταμάτητα εδώ και δύο αιώνες στους λατινοαμερικάνικους ρυθμούς της candombe και του tango… Δύο λεξούλες μεγάλης σημασίας που το 2009 συμπεριλήφθηκαν στη λίστα της Παγκόσμιας Πολιτισμικής Κληρονομιάς τηςUNESCO. 

«Ποταμός των χρωματιστών πουλιών»
Η Ουρουγουάη, που το όνομά της σημαίνει «ποταμός των χρωματιστών πουλιών», είναι μια χώρα μικρής εκτάσεως για τα δεδομένα της αμερικανικής ηπείρου, σφηνωμένη μεταξύ των «τιτάνων» Βραζιλίας και Αργεντινής, με πολίτες Ευρωπαίους που εγκαταστάθηκαν εδώ κατά κύματα μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα.

Το Μοντεβιδέο αγναντεύει υπερήφανα τον Ρίο ντε Λα Πλάτα που, ήδη σε αυτό το σημείο, αναμειγνύεται με τα αλμυρά νερά του Ατλαντικού. Τρεις μόλις ώρες ανατολικά του κοσμοπολίτικου και πολύβουου Μπουένος Άϊρες της αντικρινής όχθης, καταφέρνει να διατηρεί με επιτυχία τη δική του ιδιαίτερη ταυτότητα… 

Μία ανθρώπινη πόλη

Μια πρωτεύουσα σε ανθρώπινα μέτρα, με διατηρημένη την αποικιοκρατική αρχιτεκτονική της, γεμάτη πράσινο, με φαρδιούς δρόμους και πεζοδρόμια κατάφυτα από εντυπωσιακούς πλάτανους και με μια παραλιακή οδό 22 χιλιομέτρων.

Λίκνο της καντόμπε, του τάνγκο και της μούργα, των αντιπροσωπευτικών «rioplatense» μουσικών ειδών. Το βιοτικό επίπεδο της πόλης είναι το υψηλότερο στη Λατινική Αμερική. Ανάλογο είναι και το πολιτιστικό: πολλά μουσεία και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, σε μεγάλο ποσοστό δωρεάν για το κοινό, θέατρα όπως το Σολίς (Solis), ένα από τα καλύτερα της Νοτίου Αμερικής και διοργάνωση μεγάλου καρναβαλιού εδώ και 120 χρόνια.

Χαλαροί με το «μάτε» στο χέρι

Παρά τους 1,5 εκατομμύριο κατοίκους της, γρήγορα διαπιστώνεις πως εδώ δεν υφίσταται το στρες μιας μεγαλουπόλεως. Χαλαροί και φιλόξενοι κυκλοφορούν ολημερίς με το μάτε (αφέψημα που πίνεται με μεταλλικό καλαμάκι σε ειδική κούπα από κολοκύθα) στο χέρι, λιάζονται στα πεζοδρόμια των σπιτιών τους και τις Κυριακές απολαμβάνουν κατά παρέες την «ιεροτελεστία» τουασάδο (asado).

Σε αυλές, ταράτσες, ακόμα και στους… δρόμους ψήνουν στα κάρβουνα τσορίσος (λουκάνικα με το μέτρο!) και το εκλεκτότατο ουρουγουάνικο κρέας. Αυτός, όμως, δεν αποτελεί τον μόνο τρόπο κυριακάτικης διασκέδασης…

Οι «Ταμποριλέρος»

Βραδιάζει. Σεργιανίζοντας σε αυθεντικές συνοικίες όπως είναι το Μπάριο Σουρ (Barrio Sur), το Παλέρμο (Palermo), η παλιά πόλη (Ciudad Vieja), το Ροντό (Rodó) και το Σέρο (Barrio Cerro), πέφτεις πάνω στους ταμποριλέρος (τυμπανιστές) και τις φωτιές τους. Πρόκειται για την καντόμπε, τον αφρο-ουρουγουάνικο ρυθμό που γεννήθηκε από τους αφρικανούς σκλάβους του αποικιακού Μοντεβιδέο λίγο πριν το 1800.

«Η καντόμπε μαρτυρεί τη νοσταλγία, την ενέργεια και την εσωτερική δύναμη των σκλαβωμένων νέγρων» λέει ο Τομάς Τσιριμίνι (Tomas Chirimini), ιστορικός και ταμποριλέρο, πρόεδρος του επίσημου Αφρικάνικου Συλλόγου και διευθυντής της Ένωσης Μπαντού. Και εξηγεί πώς αυτό το πολιτιστικό φαινόμενο, που σημειωτέον ενσωματώθηκε εξ αρχής στο καρναβάλι, ήρθε να επηρεάσει πολλές μορφές της τέχνης και να γίνει τον 20ο αιώνα δημοφιλές και μεταξύ των λευκών, με αναπόφευκτη την αλλοίωσή του.

Κάθε συνοικία με δική της χορευτική ομάδα 

Κάθε συνοικία και μια μουσικοχορευτική ομάδα, η κομπάρσα (comparsa). Του Παλέρμο, που είναι από τις πολυπληθέστερες, ξεκινάει κάθε Κυριακή στις 20:00 από τη συμβολή των δρόμων Γκαμπότο και Ίσλα ντε Φλόρες. Μικροί και μεγάλοι ξεχύνονται στους δρόμους αγκαλιά με τα ταμπόρες (tambores), αφρικάνικα τύμπανα από ξύλο και δέρμα.

Παρατάσσονται σε γραμμές και, με τους χορευτές να προηγούνται της πομπής, παρελαύνουν για αρκετά τετράγωνα, ενώ οι θεατές στριμώχνονται γύρω τους.

Οι έμπειροι τυμπανιστές παίζουν με ένταση και, απόλυτα συγχρονισμένοι, πετυχαίνουν ένα εντυπωσιακό ηχητικό αποτέλεσμα, ενώ οι χορευτές, άντρες και γυναίκες κυρίως νεαρής ηλικίας, εκτελούν με αυτοπεποίθηση τις ζωηρές κινήσεις.

Μεταξύ τους, ξεχωρίζουν και κάποιοι παραδοσιακοί χαρακτήρες: η μάμα βιέχα (η νέγρα μητέρα-οικονόμος της αποικιακής εποχής), ο γκραμισέρο (ο αφρικανός γιατρός-μάγος) και ο εσκομπέρο (ο εκπρόσωπος της αφρικάνικης φυλής) που πραγματοποιεί ταχυδακτυλουργικά με τη σκούπα του! Το τελετουργικό επιβάλλει στάση προς ξεκούραση των πονεμένων χεριών και θέρμανση των οργάνων γύρω από μια φωτιά που ανάβουν επιτόπου, ώστε να συνεχίσουν δριμύτεροι, επιστρέφοντας κατά τον ίδιο μουσικοχορευτικό τρόπο στο σημείο εκκίνησης… 

«Σαμάδας», οι παρελάσεις του καρναβαλιού

Τα ταμπόρες τα συναντάς και στις σαμάδας (llamadas), τις παρελάσεις του καρναβαλιού τον Φεβρουάριο, οπότε έχουν την τιμητική τους. Εκεί, όμως, ο βιωματικός χορός γίνεται θέαμα, η λειτουργία του αλλοιώνεται. Μα ο Τσιριμίνι είναι αισιόδοξος. Κατ’ αυτόν, η κήρυξη της καντόμπε ως Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα συμβάλει στην υπεράσπιση του αυθεντικού του χαρακτήρα.

(Πηγή: www.travelstories.gr)