Κοζλοντούϊ: Φόβοι, μύθοι και πραγματικότητα

Την ώρα που η διεθνής κοινότητα βλέπει με τρόμο τις ιαπωνικές Αρχές να πασχίζουν να ελέγξουν την κατάσταση στους τέσσερις αντιδραστήρες της Φουκουσίμα, η γειτονική μας Βουλγαρία προσπαθεί να παρατείνει τη ζωή του γερασμένου πυρηνικού εργοστασίου στο Κοζλοντούϊ, μόλις 240 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ελλάδα, με «μερεμέτια» και προσθήκες.

Από τους έξι αντιδραστήρες που είχε το Κοζλοντούι, όταν το επισκεφθήκαμε πριν 18 χρόνια, το 1993, σήμερα λειτουργούν μόνο δύο, ρωσικής κατασκευής και «δεύτερης γενιάς», ενώ οι τέσσερις πρώτοι έκλεισαν ως προϋπόθεση για να μπει η Βουλγαρία στην ΕΕ.

Ο υπουργός Οικονομίας, Ενέργειας και Τουρισμού Τράιτσο Τράικοφ μιλώντας στη συνεδρίαση των ομολόγων του στην ΕΕ την Τετάρτη, ανέφερε ότι η Βουλγαρία προχωρά σε βήματα για επέκταση της λειτουργίας τους που έχουν ήδη γίνει και ο αντιδραστήρας Νο 5 θα λειτουργήσει και έπειτα από το 2017, ενώ ο Νο 6 και μετά το 2019.

Παράλληλα, έχει «παγώσει» το σχέδιο ανέγερσης νέου πυρηνικού εργοστασίου στο Μπέλενε, κι ενώ έχει ήδη κατασκευαστεί από τη ρωσική εταιρεία ο πρώτος αντιδραστήρας του, με συνέπεια η Βουλγαρία εξετάζει την πιθανότητα να εγκατασταθεί και αυτός στο Κοζλοντούι.

«Εάν υποθέσουμε ότι ο αντιδραστήρας είναι έτοιμος, όπως ανακοινώθηκε από τη ρωσική εταιρεία Rosatom και λαμβάνοντας υπόψη τα χρήματα που έχουν, ήδη, επενδυθεί, μια λογική επιλογή θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε τον αντιδραστήρα στο Κοζλοντούι», όπως είπε.

Εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων δείχνουν ότι χρειάζονται περίπου 15 μήνες για την απόκτηση των απαραίτητων αδειών και την ολοκλήρωση των διαχειριστικών διαδικασιών, με στόχο την έναρξη της διαδικασίας κατασκευής μιας νέας μονάδας στο σταθμό Κοζλοντούι.

Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόϊκο Μπορίσοφ

Καθησυχαστικός ο Βούλγαρος πρωθυπουργός

Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόϊκο Μπορίσοφ, μιλώντας στη Βουλγαρική Βουλή, τόνισε σχετικά ότι χρειάζεται μέγιστη ασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων στη Βουλγαρία, όμως δεν υπάρχει λόγος για την απενεργοποίησή τους: «Βέβαια, η τραγωδία στην Ιαπωνία είναι τεράστια και η αναθεώρηση, η επανεκτίμηση και ο έλεγχος όλων των πυρηνικών αντιδραστήρων στον κόσμο θα οδηγήσουν έτσι ώστε αυτοί να παρακολουθούνται με μεγεθυντικό φακό», είπε ο βούλγαρος πρωθυπουργός. 

Στις αρχές του χρόνου η Εθνική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας άρχισε διαπραγματεύσεις με την ρωσική εταιρεία Atomstroyexport, προκειμένου αυτή μα αναλάβει την εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή του δεύτερου πυρηνικού σταθμού "Μπέλενε", στα Βουλγαρο-ρουμανικά σύνορα.
Οι συζητήσεις με τη ρωσική εταιρεία είχαν αρχίσει το 2007 και τον Ιανουάριο του 2008 υπογράφηκε συμβόλαιο αξίας περίπου 4 δις. ευρώ που το 2010 τροποποιήθηκε σε 6,3 δις. ευρώ. Ενώ εάν ληφθεί υπόψη το κόστος των πυρηνικών σταθμών που κατασκευάζονται στην ΕΕ και αυτών που συμφωνήθηκε να γίνουν στην Τουρκία, τότε ενδεχομένως το κόστος κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου στο Μπέλενε μπορεί να ανέλθει σε περίπου 10-12 δις. ευρώ.

Δύο χιλιάδες μεγαβάτ

Στον ενεργειακό σχεδιασμό της Βουλγαρίας προβλέπεται η δημιουργία πυρηνικών  μονάδων δυο χιλιάδων μεγαβάτ, με την κατασκευή του νέου πυρηνικού σταθμού στο Μπέλενε, και την εγκατάσταση νέων πυρηνικών αντιδραστήρων στον υπάρχοντα πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι.
Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέβαλε τα τελευταία δέκα χρόνια  συνολικά 550 εκατ. ευρώ στη Βουλγαρία, ως συμπληρωματικές αποζημιώσεις για την απενεργοποίηση των παλαιότερων τεσσάρων πυρηνικών αντιδραστήρων του πυρηνικού σταθμού Κοζλοντούι, από τους έξι που υπάρχουν εκεί. Με τα χρήματα αυτά, θα βελτιωθεί εκτός των άλλων και το δυναμικό των δύο ενεργών πυρηνικών αντιδραστήρων του σταθμού ισχύος 1000 μεγαβάτ ο καθένας.
Η απενεργοποίηση των τεσσάρων παλιών αντιδραστήρων του Κοζλοντούϊ, ο καθένας των οποίων είναι ισχύος 440 μεγαβάτ, ήταν στους όρους ένταξης της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007.
Εκτός των αποζημιώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η χώρα έλαβε και δάνειο ύψους 200 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ), που προορίζονταν για τον εκσυγχρονισμό των δύο ενεργών αντιδραστήρων που τώρα εξασφαλίζουν περίπου το 35% της ηλεκτρικής ενέργειας στη Βουλγαρία.
Το 2009 ο ατομικός ηλεκτρικός σταθμός Κοζλοντούι, που συμπλήρωνε 35 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του, παρήγαγε ποσότητες ρεκόρ ηλεκτρικής ενέργειας.

Αντοχή μέχρι 7 ρίχτερ. Μετά τι γίνεται;

Ο πυρηνικός εφιάλτης στην Ιαπωνία, μετά τον σεισμό των 9 ρίχτερ και το τσουνάμι που ακολούθησε, έφερε στο προσκήνιο την ασφάλεια του πυρηνικού εργοστασίου του Κοζλοντούι, στη Βουλγαρία, καθώς βρίσκεται μόλις 240 χιλιόμετρα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Όπως αναφέρουν ειδικοί, ο πυρηνικός σταθμός Κοζλοντούι, ο οποίος τα τελευταία χρόνια λειτουργεί με μόνο δύο ατομικούς αντιδραστήρες, ισχύος χιλίων Μεγαβάτ ο καθένας, έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με προδιαγραφές, οι οποίες εξασφαλίζουν αντοχή σε σεισμική δόνηση μέχρι 7 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ.  Τι γίνεται όμως με έναν μεγαλύτερο σεισμό;

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της δημόσιας Αρχής Πυρηνικής Ρύθμισης της Βουλγαρίας, Σεργκέι Τσότσεφ, ούτε ο σταθμός του Κοζλοντούι, ούτε η περιοχή στην οποία προβλέπεται να κατασκευαστεί ο νέος πυρηνικός σταθμός Μπέλενε, υπήρξαν ποτέ το επίκεντρο σεισμικών δονήσεων. «Τόσο στο Κοζλοντούι, όσο και στο Μπέλενε έχουν γίνει στα τελευταία είκοσι χρόνια πολυάριθμοι διεθνείς έλεγχοι, που έχουν επιβεβαιώσει τον υψηλό βαθμό της σεισμικής αντοχής τους», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος της Βουλγαρίας στη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, κ. Γιάνκο Γιάνεφ.

Όμως, όπως πολύ εύστοχα τονίζει ο βουλευτής της κεντροδεξιάς «Γαλάζιας Συμμαχίας», Ιβάν Ιβανόφ, «Στην Ιαπωνία η Μητέρα Φύση μας έδειξε για άλλη μια φορά, ότι μπορούν να γίνουν και γίνονται πράγματα, που δεν έχουν ξαναγίνει»,  για να επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά τις επιφυλάξεις του κόμματός του, σχετικά με την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού  Μπέλενε.

Κοζλοντούϊ

Νέας τεχνολογίας οι δύο αντιδραστήρες

Όπως λένε οι ειδικοί, η τεχνολογία των πυρηνικών αντιδραστήρων στην Ιαπωνία, είναι αυτή που χρησιμοποιούνταν στους παλιούς μικρούς αντιδραστήρες της Βουλγαρίας, οι οποίοι ήδη έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας. Στους δυο μεγάλους (συνολικής ισχύος 2.000 MW) που εξακολουθούν να λειτουργούν και είναι νέας τεχνολογίας, τέτοιο πράγμα είναι αδύνατο να συμβεί. Έχουν τρία βασικά συστήματα ασφάλειας, καθώς και ένα τέταρτο που μπορεί να αντικαταστήσει καθένα από τα υπόλοιπα τρία. 
«Ο αντιδραστήρας λειτουργεί σε απομονωμένο ερμητικό περιβάλλον που δεν έρχεται σε επαφή με το περιβάλλον. Σε περίπτωση παρόμοιου ατυχήματος, όλα τα προβλήματα που θα μπορούσαν να συμβούν, όπως ραδιενεργή μόλυνση κλπ., θα περιοριστούν μέσα σε αυτή την ερμητικά κλεισμένη ζώνη», υποστηρίζει ο Μπογκομίλ Μάντσεφ. «Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι αν διακοπεί εξολοκλήρου η τροφοδοσία ρεύματος, υπάρχουν ειδικά συστήματα, τα οποία καλύπτουν τους αντιδραστήρες με ειδικά υγρά ψύξης και μειώνουν την πιθανότητα τήξης του πυρήνα». 
Στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν πολλοί αντιδραστήρες παλιάς τεχνολογίας. Λέει χαρακτηριστικά ο κ. Μάντσεφ για την κατάσταση στην Ανατολική Ευρώπη: «Τα μικρότερα κράτη, όπως η Βουλγαρία, Σλοβακία, Τσεχία, πιέστηκαν πολύ εξαιτίας της ένταξής τους στην ΕΕ να κλείσουν τους παλιούς αντιδραστήρες. Η Δυτική Ευρώπη θεωρεί μεν ότι αυτοί δεν μπορούν να εκσυγχρονιστούν πλέον, πράγμα το οποίο δεν ισχύει. Ένα μεγάλο μέρος των αντιδραστήρων που υπάρχουν στη Δύση, χρειάζεται εκσυγχρονισμό αλλά αυτά τα κράτη έκαναν συμβιβασμούς μέχρι τώρα. Σε σχέση με αυτά, θα μπορούσα να πω ότι – όσο και παράλογο αν φαίνεται – οι πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ανατολική Ευρώπη είναι πιο ασφαλείς και πιο σύγχρονοι απ’ ότι στην Δυτική». 

Οι ανησυχίες των ΗΠΑ

Την ανησυχία τους για ζητήματα ασφαλείας που εγείρει η κατασκευή πυρηνικού σταθμού στο Μπέλενε της Βουλγαρίας, 240 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα, εκφράζουν οι αμερικανικές αρχές όπως αποκαλύπτει τηλεγράφημα που διέρρευσε η ιστοσελίδα Wikileaks.

Στο τηλεγράφηµα, µε ηµεροµηνία 7 Ιουλίου 2009 της αµερικανικής πρεσβείας στηΣόφια, αναφέρεται πως στο Μπέλενε υπήρχαν «πιέσεις για να προλάβουν τις χρονικές προθεσµίες», γιαυτό και έστησαν «εν µια νυκτί προσωρινές κατασκευές» ενώ διαπιστώνουν και «έλλειψη προγράµµατος δράσης για την ποιοτική διασφάλιση των προσωρινών κατασκευών». Οι εν λόγω κατασκευές αφορούν στη φύλαξη του εξοπλισµού του πυρηνικού σταθµού και τη δηµιουργία των βασικών δοµικών στοιχείων του.

Η βουλγαρική πλευρά διαψεύδει τις αμερικανικές διαρροές. Μιλώντας στα “Νέα” ο διευθυντής ασφαλείας του πυρηνικού σταθµού Μίτκο Γιάνκοφ είχε δηλώσει πως “ποτέ εδώ δεν είχαµε ραδιενεργά συµβάντα. Η ακτινοβολία στο κέντρο της Σόφιας έχει µετρηθεί στα διπλάσια επίπεδα απ’ ό,τι στο Κοζλοντούι, στην κορυφή του Ολύµπου είναι έως και 5 φορές µεγαλύτερη. Ποτέ δεν έχει εντοπιστεί πρόβληµα κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων, όλα βρέθηκαν όπως προβλεπόταν».

Οι Αμερικανοί εξέφρασαν την ανησυχία πως η διακοπή των εργασιών στο Μπέλενε θα επανέφερε στο προσκήνιο το σενάριο επαναλειτουργίας πυρηνικών μονάδων στο Κοζλοντούϊ.

Υπενθυμίζεται πως το 2006 στο πυρηνικό εργοστάσιο του Κοζλοντούι είχε συμβεί ατύχημα με διαρροή πυρηνικών αποβλήτων.

Η Greenpeace επισημαίνει τον κίνδυνο

Τους κινδύνους που προκύπτουν από το Κοζλοντούϊ, τους επισήμανε κατ΄επανάληψη η Greenpeace, καθώς οι βουλγαρικές αρχές διαχρονικά προέβαλαν εμπόδια για να σταματήσουν τη λειτουργία των πεπαλαιωμένων αντιδραστήρων, καθώς από αυτούς παράγονταν το 1999, το 47,1% του ηλεκτρισμού στη χώρα.  

Το 1993, η βουλγαρική κυβέρνηση υπέγραψε μια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης για την παροχή στη Βουλγαρία 24 εκατ. ECU με στόχο την άμεση βελτίωση των μέτρων ασφαλείας των επικίνδυνων πυρηνικών αντιδραστήρων στο Κοζλοντούι. Τα χρήματα δόθηκαν με τον όρο ότι οι μονάδες 1 και 2 του Κοζλοντούι θα έκλειναν οριστικά στα τέλη του 1997, ενώ οι μονάδες 3 και 4 θα έκλειναν στα τέλη του 1998, καθώς εν τω μεταξύ θα προχωρούσαν εναλλακτικά ενεργειακά προγράμματα. Η εκταμίευση έγινε και τα χρήματα ξοδεύτηκαν, η βουλγαρική κυβέρνηση όμως δεν τήρησε τις υποσχέσεις και τις δεσμεύσεις της.

Η βουλγαρική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως 140 εκατ. δολάρια (που δόθηκαν ως οικονομική βοήθεια από τις ευρωπαϊκές χώρες) έχουν δαπανηθεί την περίοδο 1992-97 για την αναβάθμιση των μονάδων 1-4 του Κοζλοντούι, ενώ άλλα 150 εκατ. δολάρια δαπανήθηκαν ως το 2001.

Όπως είχε επισημάνει η Greenpeace, ο πυρηνικός σταθμός του Κοζλοντούι αποτελεί μία "ωρολογιακή βόμβα" για το περιβάλλον και την υγεία των πολιτών. Είναι αποκαλυπτικό της υποκρισίας της πυρηνικής βιομηχανίας, ότι όλα τα έργα "βελτίωσης της ασφαλείας" του Κοζλοντούι αφορούν σε δευτερεύοντα και περιφερειακά συστήματα. Το κυρίως πρόβλημα, η καρδιά του αντιδραστήρα (η σαθρή δεξαμενή πίεσης) δεν επιδέχεται επισκευής. Η μόνη πραγματική βελτίωση για το Κοζλοντούι είναι το οριστικό κλείσιμό του.

Οι κίνδυνοι και το τίμημα

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να ανησυχεί από τον υψηλό βαθμό κινδύνου που παρουσιάζει ο πυρηνικός σταθμός του Κοζλοντούι, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση μόλις 240 χιλιομέτρων από τα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα.

Η Βουλγαρία διατηρεί έξι αντιδραστήρες ρωσικής κατασκευής στον πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι. Οι αντιδραστήρες πρώτης γενιάς του Κοζλοντούι στερούνται μερικών από τα πλέον στοιχειώδη χαρακτηριστικά ασφαλείας.

Οι τέσσερις παλιότεροι αντιδραστήρες, που ναι μεν δεν λειτουργούν, παραμένουν όμως στη θέση τους με απρόβλεπτες συνέπειες στην περίπτωση ενός μεγάλου σεισμού, δεν έχουν καν εξωτερικό περίβλημα και έτσι, σε περίπτωση ατυχήματος δεν υπάρχει φραγμός για τα ραδιενεργά υλικά, τα οποία θα εκλυθούν κατευθείαν στο περιβάλλον. Τα ζωτικής σημασίας συστήματα ψύξης και ελέγχου των αντιδραστήρων είναι ιδιαίτερα αναξιόπιστα, έτσι ώστε ακόμα και μικρότερης κλίμακας ατυχήματα, όπως είναι μία φωτιά ή μία ρήξη σωλήνα (τα οποία είναι αναμενόμενα σε κάθε ενεργειακό σταθμό) είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε τεράστια καταστροφή.

Επίσης, το σύστημα ψύξης έκτακτης ανάγκης είναι τελείως ανεπαρκές, σε σημείο ώστε να μη μπορεί να ανταπεξέλθει ακόμα και σε περιπτώσεις πολύ μικρών διαρροών. Σε συνδυασμό με την κακή κατάσταση της δεξαμενής πίεσης στους αντιδραστήρες υπάρχει κίνδυνος η ενεργοποίηση του συστήματος έκτακτης ανάγκης να συμβάλλει στην καταστροφή, αντί να την αποτρέψει.

ΜΟΝΑΔΑ	ΙΣΧΥΣ (MW)	ΤΥΠΟΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑ	ΕΝΑΡΞΗ ΛΕΙΤ/ΙΑΣ
Μονάδα 1	440	VVER 440/230	1974
Μονάδα 2	440	VVER 440/230	1975
Μονάδα 3	440	VVER 440/230	1980
Μονάδα 4	440	VVER 440/230	1982
Μονάδα 5	1000	VVER 1000/230	1988
Μονάδα 6	1000	VVER 1000/230	1991

Μακρά ιστορία ατυχημάτων

Το Κοζλοντούι έχει να επιδείξει μία μακρά ιστορία ατυχημάτων. Δύο μείζονα ατυχήματα που παρ' ολίγον να οδηγήσουν σε τήξη του πυρήνα συνέβησαν στις 30-6-1982 και 21-2-1983. Μόνο κατά την περίοδο 1990-93 έχουν γίνει επισήμως γνωστά 15 τέτοια ατυχήματα, ενώ σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις σημειώθηκε διαρροή ραδιενέργειας. Τον Ιούλιο του 1991, σε μετρήσεις που έγιναν στην ευρύτερη περιοχή του σταθμού, διαπιστώθηκε ραδιενέργεια έως και 250 φορές υψηλότερη από τη συνήθη, χωρίς οι υπεύθυνοι να μπορούν να εντοπίσουν την πηγή ή την προέλευσή της.

Τα έργα στο Μπέλενε

Τα ατυχήματα αυτά δεν είναι τυχαία, αλλά αναμενόμενα. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες του Κοζλοντούι, μαζί με άλλους επτά ίδιας τεχνολογίας που εξακολουθούν να λειτουργούν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (Ρωσία, Σλοβακία και Αρμενία), χαρακτηρίζονται ως οι πιο επικίνδυνοι του κόσμου. Μία έρευνα της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (IAEA) έδειξε ότι για τους αντιδραστήρες αυτού του τύπου, ο κίνδυνος του "μεγαλύτερου δυνατού πυρηνικού ατυχήματος" που μπορεί ποτέ να συμβεί (τήξη του πυρήνα) είναι 55 φορές μεγαλύτερος από κάθε άλλο τύπο αντιδραστήρα. Μια άλλη μελέτη έδειξε πως υπάρχει μία πιθανότητα μεγαλύτερη από 27% (δηλαδή μεγαλύτερη από μία στις τέσσερις) να συμβεί ένα τέτοιο βιβλικό ατύχημα στα επόμενα πέντε χρόνια, σε κάποιον από τους 11 αντιδραστήρες αυτού του τύπου που βρίσκονται ακόμα σε λειτουργία στην ανατολική Ευρώπη.

Υποτιμήθηκαν οι κίνδυνοι

Η ΙΑΕΑ έχει αποκαλύψει ακόμη ότι κατά την ανέγερση του πυρηνικού σταθμού του Κοζλοντούι υποτιμήθηκαν οι κίνδυνοι ενός μεγάλου σεισμού. Το Κοζλοντούι βρίσκεται κοντά στην περιοχή των Καρπαθίων, μία περιοχή με έντονη σεισμική δραστηριότητα, και επηρεάζεται από τις σεισμικές ζώνες της Βράντσια και της Κρέσνας, που έχουν δώσει σεισμούς μεγέθους 7 - 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Προ εικοσαετίας μάλιστα, ένας σεισμός στη Βράντσια της Ρουμανίας προκάλεσε ζημίες στους αντιδραστήρες Νο 1 και 2 του Κοζλοντούι αν και η απόστασή τους από το επίκεντρο ήταν 400 χιλιόμετρα.

Το Μπέλενε

Η κατασκευή του δεύτερου πυρηνικού σταθμού της Βουλγαρίας, στο Μπέλενε, ξεκίνησε τη δεκαετία του ΄80 και σταμάτησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, εξαιτίας της έλλειψης πόρων, αλλά και αντιδράσεων από περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Τον Σεπτέμβριο του 2008, ο πρώην πρωθυπουργός Σεργκέι Στανίσεφ (επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος), έδωσε το "σύνθημα" για την επίσημη επανεκκίνηση της διαδικασίας κατασκευής του Μπέλενε, έχοντας στα "χέρια" του, τη συμφωνία της βουλγαρικής πλευράς με την Atomstroyexport, για την κατασκευή δύο αντιδραστήρων, ισχύος 1.000 MW έκαστος.
Το φθινόπωρο του 2009 το έργο του Μπέλενε "πάγωσε" όταν ο στρατηγικός επενδυτής του, η γερμανική εταιρεία RWE, η οποία θα παρείχε 2 δισ. ευρώ για την κατασκευή του έργου, με ‘αντάλλαγμα’ μερίδιο 49% επ’ αυτού, αποχώρησε από το έργο.